نوشته شده توسط عباس کریمی
مراسم رونمایی از مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» با حضور عباس کریمی عباسی، هادی نائیجی و کارگردان و تهیه‌کننده فیلم برگزار شد.
گزارش ایکنا از نشست فیلم «زمزمه‌های گمشده در دوردست»
به گزارش خبرنگار ایکنا مراسم رونمایی از مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» به کارگردانی منصور فروزش و تهیه‌کنندگی سیدمهدی دزفولی دهم مرداد در معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه سازمان تبلیغات اسلامی استان قم برگزار شد.
در ابتدای این مراسم عباس کریمی عباسی گفت: «زمزمه‌های گمشده در دوردست» به صورتی گویا درباره مصائب مهاجرت غیرقانونی است. همچنین ساختار فیلم، نوعی دیدگاه ژورنالیستی مشاهده‌گر است. فیلمساز در این نوع مستند دنبال ساختار دراماتیک و سینمایی نیست و بیشتر علاقه‌مند است که اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار بدهد که باعث می‌شود دیدگاه خبرنگاری یا ژورنالیستی از این منظر داشته باشد.
این کارشناس سینما ادامه داد: بنابراین اگر مخاطبان حرفه‌ای سینما در این فیلم دنبال نماد و بازآفرینی واقعیت و مسائلی از این دست هستند و آن را پیدا نمی‌کنند، به این دلیل است که کارگردان نخواسته یک اثر دراماتیک سینمایی بسازد. در حقیقت این اثر روایت دارد اما داستان نه. هرچند اگر یک مواردی به کار اضافه می‌شد، اثر بهتری از آب درمی‌آمد.
شروع و پایان مناسب
کریمی عباسی با بیان اینکه «زمزمه‌های گمشده در دوردست» کاری گویا و ارزشمند است، افزود: شاید اگر برخی از صحنه‌ها حذف و یا صحنه‌هایی از زندگی مردم همان کشور اضافه می‌شد، اثر عمیق‌تری به وجود می‌آورد. البته این اثر درباره اینکه مهاجرت خوب است یا بد، صحبت نکرده و فکر می‌کنم اگر قیاسی صورت می‌گرفت و دوربین از کسانی که در شهر زندگی می‌کنند، تصاویری را نشان می‌داد، فیلم تاثیرگذارتر می‌شد.
وی با بیان اینکه در ده سال اخیر روی پدیده مهاجرت در فیلم‌های غربی، اروپایی و هالیوودی به شدت کار می‌شود تا نگاه مردم به مهاجران تغییر کند، اظهار کرد: ساخت چنین فیلم‌هایی به خودی خود بسیار ارزش دارد و ما را با پدیده‌هایی آشنا می‌کند که ممکن است خودمان آن را تجربه نکرده باشیم.
سرپرست نویسندگان فیلمنامه «سفرهای سعدی» درباره نام فیلم نظر داد: «زمزمه‌های گمشده در دوردست» به خودی خود اسم خوب و گویایی برای این مستند است اما وجوهی شاعرانه دارد که در ابتدا این انتظار را ایجاد می‌کند که با مستندی شاعرانه طرف هستیم اما پس از تماشای لحظاتی از فیلم متوجه می‌شویم که مستند رویه‌ای مشاهده‌گر و خبری دارد.
مولف کتاب «قرار با ستاره: پرویز پورحسینی» خاطرنشان کرد: نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که شروع و پایان مستند مناسب و خوب بود. ابتدای فیلم با تصاویر سرد و زمستانی بی‌حرکت شروع می‌شود و در پایان مهاجرانی که در دوردست گم می‌شوند حرکتی دایره‌ای به ابتدای فیلم می‌دهد و با توضیحات روی فیلم مشخص می‌شود که این حرکت هم به شکست منجر شده است. البته در فیلم اگر راوی برخی موارد را می‌خواند جالبتر می‌شد و به نوعی جهت‌گیری مستند را می‌رساند چراکه «زمزمه‌های گمشده در دوردست» مشاهده‌گر است و نمی‌دانیم موضوع مهاجرت را رد می‌کند یا نه. یعنی معتقدم اگر جهت‌گیری به واسطه راوی بازتر و متمرکزتر می‌شد، بهتر بود.
وی در پایان خواندن کتاب «چمدان باز» را برای درک بهتر فیلم و پدیده مهاجرت پیشنهاد کرد.
کشف پدیده پناهندگی با دوربین
در ادامه نشست منصور فروزش؛ کارگردان «زمزمه‌های گمشده در دوردست» گفت: یکسری اتفاقات برآیند مشاهداتی است که من داشته‌ام و خواستم آن را با دیگران به اشتراک بگذارم. منظور من در این مستند از مهاجرت غیرقانونی، بحث پناهندگی است که موضوعی چندلایه و پُر از اتفاقات مختلف است. اولین دفعه‌ای که با این مسئله مواجه شدم، زمانی بود که سوری‌ها و افغانستانی‌ها به اروپا مهاجرت کرده بودند و من در سفرهایمان با آنها آشنا شدم. یعنی بسیار اتفاقی افرادی را می‌دیدم که در کمپ‌ها زندگی می‌کنند. این مسئله برایم تبدیل به یک دغدغه شد که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و دوست داشتم آن را کشف کنم و برای آن باید دوربین همراهم می‌بود.
کارگردان «زمزمه‌های گمشده در دوردست» تصریح کرد: این مستند را ژورنالیستی نمی‌دانم اما می‌توان پذیرفت که از منظری، فیلم قضاوت نکرده است. همچنین باید بگویم مشاهده‌گری این اثر یک علت دارد اینکه به دنبال اعتبار مالی و سینمایی نبودم و نیستم. از سوی دیگر مواردی می‌توانست در این مستند بیشتر باشد اما باید به مسائلی می‌پرداختیم که قابل درک بود و مخاطب قانع می‌شد. حتی نتوانستیم از ۵۰ درصد راش‌ها به دلایل مختلف و به ویژه خشونتی که در آنها بود استفاده کنیم.
فروزش با اشاره به اینکه کمپی که مخاطب در مستند با آن روبه‌روست، فضایی پُرتنش و سیاه داشت و هر‌قدر سانسور صورت می‌گرفت کم بود، مطرح کرد: من با مشاهده‌گری به دنبال این بودم که مخاطب ببیند چه اتفاقی در این کمپ‌ها در حال رخ دادن است. شخصا احساس می‌کنم این مشاهده برای خودم قانع‌کننده بوده است و امیدوارم تاثیرگذار هم باشد. همچنین باید بگویم در این اثر، فیلمساز نبودم بله دوربین دست گرفتم تا آنچه را که تاکنون نمایش داده نشده است، به تصویر بکشم.
شلختگی مناسب ماهیت فیلم
در ادامه، هادی نائیجی؛ فیلمساز، دیگر سخنران مراسم بود که در سخنانی اظهار کرد: من منصور فروزش را از قاب‌بندی عکس‌های اینستاگرامی می‌شناختم اما در همان قاب‌بندی متوجه شدم که ایشان می‌داند ترکیب‌بندی‌ها را در خدمت چه چیزی به کار بگیرد و گرافیک، رنگ و نور و حس و حال می‌داند.
وی ادامه داد: هرجا که منصور فروزش با غیرانسان طرف است، مخاطب با یک فیلمساز کاملا کاربلد روبه‌رو می‌شود و هرجا ایشان با انسان برخورد می‌کند، از آنجا که انسان پُر از آشفتگی‌ست، ایشان تبدیل به عضو خانواده‌ای می‌شود که با دوربین تصاویر را ثبت می‌کند. من از اینجا فهمیدم که با فیلمساز بزرگی طرف هستم که متوجه می‌شود کوچکترین دخالتی اثرش را نابود می‌کند.
این فیلمساز ادامه داد: همچنین به این نتیجه رسیدم که اگر فیلمساز در این سن تصمیم بگیرد در موقعیتی که با آن مواجه می‌شود، از هر آنچه بلد است، دست بکشد یعنی قوی است. شاید بد نباشد بگویم بسیاری از آثار فیلمسازان به دلیل سوادشان نابود می‌شود.
نائیجی تاکید کرد: فریم به فریم لحظاتی که منصور فروزش به عنوان کارگردان با سوژه‌های «زمزمه‌های گمشده در دوردست» روبه‌رو می‌شود، بازی از سوی آنها اتفاق نمی‌افتد و باید بگویم روایت کارگردان برای من تکان‌دهنده بود.
وی ادامه داد: همچنین معتقدم کمترین دخالت فضا، مستند را تبدیل به اثری خوب کرده است و اگر دخالتی صورت می‌گرفت قطعا با اثر خوبی روبه‌رو نبودیم. لازم است روی این نکته تاکید کنم که اگر تماشاگر ذره‌ای اتفاقات فیلم را باور نکند، اثر از دست می‌رود.
وی یادآور شد: مخاطب می‌تواند بگوید «زمزمه‌های گمشده در دوردست» طولانی است اما این مستند در یک دست‌نخوردگی هوشمندانه فیلمساز متولد شده است البته شاید این اتفاق حاصل جبر سوژه است و اگر کارگردان به ذهنش رجوع کند ممکن است به این نتیجه برسد که هیچ انتخابی جز این نداشته است.
این فیلمساز در پایان خاطرنشان کرد: شاید بتوان گفت تمام چیزهایی که یک فرد آن را شلختگی می‌نامد، من اوج هنر این اثر می‌دانم که تدوینگر در تدوین هوشمندانه از آن نترسیده و حس تماشاگر را در باورپذیری بهم نریخته است. یک‌جور شلختگی در پس فضای جبرگونه است که به زبان هنر تبدیل می‌شود.
مهاجرت؛ یک مسئله جدی
سیدمهدی دزفولی؛ تهیه‌کننده مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» آخرین سخنران این مراسم بود که در سخنانی مطرح کرد: سال ۹۹ بود که منصور فروزش درباره پروژه با من صحبت کرد. آن زمان تولید این مستند انجام شده و کار در مرحله تدوین بود که من به تیم پیوستم. مستند ۶۰ دقیقه‌ای «زمزمه‌های گمشده در دوردست» که محصول مرکز مستند و تلویزیونی سوره است، پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذره‌بین سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور داشته است. این مستند همچنین در بازار بین‌المللی فیلم «کَن» که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم «کَن» برگزار شد، حضور داشت و در کل بازخورد خوبی از مخاطبانی که آن را تماشا کرده‌اند، گرفته است.
تهیه‌کننده مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» با بیان اینکه سوژه این مستند دغدغه کارگردان بود که به عنوان یکی از پنج مساله مهمی که ایران با آن مواجه است، بپردازد، تصریح کرد: مهاجرت تبدیل به مساله‌ای جدی برای ما شده است. طبق آنچه که من از آمار متوجه شدم، از سال ۸۰ تا سال ۹۹، ۳۷,۲ درصد المپیادی‌ها، ۲۵.۵ درصد از مشمولان بنیاد ملی نخبگان و ۱۵.۴ درصد رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری مهاجرت کرده‌اند.
دزفولی افزود: مساله‌ای که ما در این مستند بدان پرداختیم، مساله مهمی است که در یک دهه اخیر کسی به این شکل بدان نپرداخته است. ایران جزو ده کشوری است که بدون دخالت عوامل مختلف مانند جنگ‌های داخلی و خارجی آمار مهاجرت بالایی دارد و ما صرفا به دلیل مشکلات اقتصادی به این وضعیت دچار شدیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: «زمزمه‌های گمشده در دوردست» بدون پیش‌داوری و سوگیری، واقعیت مهاجرت غیرقانونی را نشان می‌دهد و بدون لکنت زبان حرفش را می‌زند که تصور می‌کنم در بیان موفق بوده است.
گزارش: عباس کریمی عباسی
انتهای پیام