راهنمای عملی فیلمنامه نویسی نوشته لورا شلهارت

وقتی پای به عرصه ای تخصصی می نهیم ابتدا اولین چیزی که ذهن ما را با خود درگیر می کند این است که باید از کجا شروع نمود؟ و چه چیزهایی لازم است یا به عبارت دیگر برای موفقیت به چه ابزارهایی نیازمندیم و این ابزار را چگونه می توانیم بدست آوریم . قطعا راههای مختلفی برای این بدست آوردن این ابزار وجود دارد مانند شرکت در آزمون دانشگاه برای تحصیل در رشته مورد علاقه ، حضور در کلاس های آموزشی ، مطالعه نشریات ، مطالعه کتب مرتبط و به اصطلاح استخوان دار و….
اما در زمینه فعالیت هایی که با هنر در ارتباط هستند جریان کمی متفاوت به نظر می رسد چون شما علاوه بر تخصص لازم ، باید تفکر خاص خود را پرورده و تلاش نمائید . زمینه فیلمنامه نویسی هم از این قاعده مستثنی نیست و باید علاوه بر آموختن تخصص و تکنیک های فیلمنامه نویسی باید تفکرات خود را نیز گسترش دهید . برای این منظور کتابی در حوزه فیلمنامه نویسی معرفی خواهیم کرد که علاوه بر آموزش تکنیک های فیلمنامه نویسی باعث می گردد تا مختصات تفکر خود را بیابید . فرقی نمی کند تا به حال فیلمنامه نوشته اید یا نه .ممکن است تازه در ابتدای راه باشید و بخواهید در زمینه مورد علاقه تان مطالعه کنید و کم کم دست به نوشتن بزنید و یا اینکه فیلمنامه هایی می نویسید که اشکالشان را پیدا نمی کنید و یا اینکه به صورت حرفه ای می نویسید و فیلمنامه نویس خوبی هستید . در هرکدام از سه حالت گفته شده این کتاب را به شما پیشنهاد می کنم چون اگر فیلمنامه ننوشته اید و علاقه مند به این کار هستید نیازمند شروع هستید ، اگر فیلمنامه هایتان ناب از کار در نمی آیند باید سعی کنید گره های آن را حل کنید .و یا اگر فیلمنامه هایتان خوب است باید سعی کنید شاهکار بنویسید .
برای هر کدام از اهداف گفته شده کتاب "راهنمای عملی فیلمنامه نویسی" نوشته لورا شلهارت شما را در این مسیر یاری خواهد داد . کتابی که در زمره کتب سترگ فیلمنامه نویسی قرار می گیرد و شما را برای پرداخت ایده هایتان آماده می کند . این کتاب در 576 صفحه ، 4 بخش ، بیست فصل و با ترجمه پدرام لعل بخش زمینه تبدیل شدن شما به یک فیلمنامه نویس حرفه ای را فراهم می کند . دسته بندی زیبا و دلپذیر مطالب باعث می گردد که به راحتی صفحات اول را شروع نمائید و راحت تر از آن ببینید که همه 576 صفحه آنرا تمام کرده اید .
در ابتدای کتاب در باره مولف اینگونه آمده است "لورا شلهارت دانشیار دانشگاه نورث وسترن در شیکاگو و رئیس بخش نمایشنامه نویسی است . او در پیشبرد اجراهای جدید در تئاترهای گودمن و استپن ولف که در زمره تئاترهای تراز اول آمریکا قرار دارند همکاری داشته است . به هنگام کار در تئاتر گود من او با بازیگر – نویسنده نامدار ، رجینا تیلور ، در نخستین اجرای جهانی (او – بلا – دی) همکاری کرد . در سال 1966 نمایشنامه او با عنوان قیام الکترا برنده جایزه جشنواره اگنس نیکسون شد . از آن سال تا کنون ایشان عهده دار سرپرستی داوری و برگزاری جشنواره بوده است . ایشان در رشته های فیلمنامه نویسی و نمایشنامه نویسی و ادبیات غنایی دارای مدرک دانشگاهی است . او نویسندگی را جوار کسانی همچون ماریا ایرن فورنس آموخته و در کنار کسانی چون جان لوگان نامزد اسکار فیلمهای گلادیاتور و ماشین زمان تدریس کرده است . ئی در حال حاضر همکار پائولا ووگل و اسکار یوستیس در تئاتر رپرتوار ترینیتی در رودآیلند بوده و در سراسر آمریکا کلاسهای آموزشی برگزار می کند "
پس همانطور که می بینید با یک نویسنده حرفه ای طرفیم و کتابش را می خوانیم . البته تا کنون در ایران کتب آموزش فیلمنامه نویسی زیادی به چاپ رسیده است اما با توجه به تجدید چاپ مکرر آنها می دانیم که آنها کمی قدیمی تر هستند . اما این کتاب در زمره کتب به روز فیلمنامه نویسی است و چون ساختار آموزشی اش به ساختار ادبیات سینما نزدیک است می توانیم از آن بهره کافی را در خلق شخصیت های مختلف ببریم . که البته ترجمه روان پدرام لعل بخش خود سهم زیادی در این مهم دارد .
افتتاح این کتاب با بخش "پس می خواهید برای سینما بنویسید" شروع می شود. این بخش تکلیف شمارا با علاقه تان مشخص میگرددو باعث می گردد علاقه یتان دسته بندی گردد و بدانید حال که دست به خواندن کتابی در زمینه آموزش فیلمنامه نویسی زده اید به چه منظور می خواهید فیلمنامه نویس شوید و هدف غایی و نهایی شما چیست . این بخش شامل 4 فصل است که شما را آرام آرام با فضای فیلمنامه نویسی حرفه ای آشنا می کند دقیقا مانند یک مربی حرفه ای بدن سازی ابتدا فعالیت های زیربنایی را برای گرم شدن سلول های مغزتان پیشنهاد می دهد و سپس آرام آرام شما را با تمرین های سخت به مرحله آمادگی می رساند ."البته به خاطر داشته باشید که پرورش عضلات تفکر بسیار سخت تر و طولانی تر از عضلات بدن است پس باید به نکات ظریف ابتدایی خوب دقت کنید" .
فصل اول این بخش با عنوان "مقدمه ای بر هنر فیلمنامه نویسی" تلاش میکند تا ذهن شما را از قید داستان سرایی صرف خارج کند و تفکری تصویری نیز به شما القا نماید .
"آمادگی برای تفکر تجسمی " عنوان فصل دوم است که تلاش می کند خواننده را متقاعد کند که برای نگارش یک فیلمنامه اصولی باید قدرت تخیل را افزایش داد و با تفکری عینی و واقعی با داستان برخورد نمود .
"فرو رفتن در ذهن نویسنده" موضوع مورد بحث فصل سوم است . تلاش می کند ذهن شمارا به عنوان یک نویسنده پرورش دهد و بگوید که اگر می خواهید نویسنده باشید باید اتفاقات اطراف خود را متفاوت از آدم های معمولی ببینید و برای اینکه دریابید که نویسنده های دیگر چگونه به این مهم دست یافته اند برای شما مثال هایی می آورد که هر کدام در نوع خود جای فکر و بررسی دارند .
عنوان فصل چهارم نشان می دهد که نویسنده در پی به اصطلاح گرم کردن عضلات تفکر شما در بخش های قبلی بوده است چون در این فصل "شروع فیلمنامه نویسی حرفه ای" را آغاز می کند . قطعا وقتی می خواهید یک فیلمنامه نویس حرفه ای باشید باید قدرت تخیل بسیار قوی و محکمی داشته باشید تا بتوانید خصوصیات فیلمنامه خود را دریابید و برای رسیدن به این خصوصیات قلم در دست گیرید . لورا شلهارت از تخیل به عنوان زرادخانه نام می برد و اهمیت آنرا برای نویسنده کاملا مشخص می کند . از این مرحله به بعد شما آرام آرام تبدیل به یک نویسنده حرفه ای خواهید شد .
بعد از توضیحات ابتدایی و ورود شما به فیلمنامه نویسی حرفه ای قطعا ابزار جدیدی باید در اختیار شما قرار گیرد تا بتوانید ساختار فیلمنامه تان را با چفت و بست محکم تری بنویسید . بخش دوم این کتاب "تجزیه عناصر داستان" است . در این بخش فصل های "آشکارسازی ایده" ، "پی رنگ" ، "شخصیت پردازی" ، "ساخت دیالوگ های پویا" ، "حفظ اعتماد مخاطب " وجود دارد که هرکدام به تفصیل عناصر داستان را توضیح می دهد . دقت کنید که از این مرحله به سادگی عبور ننمائید چون این عناصر در اصل شالوده اصلی فیلمنامه تان را شکل می دهند . در هرکدام از این عناصر دچار مشکل شوید بدون تعارف مطمئن باشید که فیلمنامه تان حتی اگر ایده ای شاهکار داشته باشد به فیلمی متوسط یا ضعیف تبدیل خواهد شد .
بعد از شناخت کامل عناصر داستان کتاب شما را به سمتی سوق می دهد که این عناصر را در کنار هم و در جای درست خود قرار دهید . این مرحله مانند مرحله تولید یک خودرو در کارخانه است شاید بهترین و با کیفیت ترین قطعات خودرو را تولید کرده باشید اما تا زمانی که آنرا در قالب یک خودرو قرار ندهید و یا حتی اگر این قطعات را در جای خود سوار نکنید محصول نهایی صرفا یک محصول ناقص ، بی کیفیت و فاقد استفاده خواهد بود . پس گذر از این مرحله برای شما بسیار مهم است که بتوانید عناصر داستان خود را در جای مناسب خود در فیلمنامه قرار دهد . عنوان بخش سوم کتاب " تبدیل داستان به فیلمنامه" است ، فصل های "طراحی فیلمنامه " ، گذر از بن بست نویسندگی" ، "فرمت فیلمنامه"، "جمع بندی کردن:آماده کردن پیش نویس" ، " بازنویسی فیلمنامه " در این بخش یاری رسان شما در قرار دادن عناصر داستانتان در جای خودشان خواهد بود . یادتان باشد با توجه به تحلیل ارسطو عناصر داستان باید به گونه ای در کنار هم قرار گیرند که با تغییر یکی از آنها نظام کلی داستان از بین رود این یعنی دقت در قرار دادن عناصر در متن فیلمنامه . نویسنده این کتاب در این 5 فصل به شما خواهد آموخت که برای تبدیل یک داستان تصویری به فیلمنامه چه قوانینی را باید رعایت کرد . در انتهای این بخش فصلی با عنوان " اقتباس و همکاری: دوشیوه کاری دیگر" وجود دارد که به ارائه توضیحاتی در مورد اقتباس می پردازد . توضیحاتی که باعث می گردد تا زمانیکه شما داستانی را خواندید و خواستید از آن برای فیلمنامه تان اقتباس کنید باید چه کارهایی را انجام دهید . اگر در ذهنتان یک داستان از نویسنده وجود دارد که سالها آرزو داشته اید تا آنرا به یک فیلم تبدیل کنید سعی کنید این فصل را به دقت بخوانید . در این فصل شیوه نگارش دیگری معرفی میگردد که در مورد همکاری شما با یک یا چند نویسنده دیگر است . که در خود جای تامل و بررسی دارد و راهکارهای کاربردی را در این مسیر ارائه می نماید که باعث می شود با افرادی که دوست دارید همکاری کنید به تعامل بیشتری برسید و فیلمنامه های بهتری بنویسید.
بخش چهارم یا بخش انتهایی کتاب بخش "ده تایی ها" نام دارد . نویسنده در این بخش در هر کدام از 3 فصلش 10 مقوله را برای تمرین و آمادگی نهایی ارائه می دهد . " ده فیلمنامه نویس برتر " ، "ده فیلمی که باید بخوانید و / یا ببینید" و "ده افسانه در مورد فیلمنامه نویسی" ، سه بخشی است که در آنها برای تبدیل شما به یک فیلمنامه نویس حرفه ای نکاتی را در بر دارد . فصل بیشتم این کتاب که همان "ده افسانه در مورد فیلمنامه نویسی" فصلی است که باید خوانده شود تا در نهایت تکلیفتان با کاری که می خواهید انجام دهید مشخص گردد .
در تمام این کتاب ما ساختار فیلمنامه نویسی حرفه ای را آموزش می بینیم ساختاری که متاسفانه امروزه در سینمای ایران به شدت ضعیف می نماید . برای خوب فیلمنامه نوشتن نبوغ لازم است اما اگر به جمله توماس ادیسون دقت کنیم در خواهیم یافت "99 درصد نبوغ عرق ریختن است" پس برای رسیدن به نبوغ مورد نظرتان در نوشتن ایده هایتان باید تلاش کنید و خواندن این کتاب مرحله ای است از تلاش برای نابغه شدن. یادتان باشد کتابی خوب است که با تمام شدنش در ذهن شما بسیاری از سوالات آغاز گردد این یک نظر شخصی است و اعتقاد دارم با تمام شدن این کتاب سوالات زیادی در ذهن پدیدار می گردد که برای پاسخ دادن به این سوالات لاجرم باید مطالعات خود را بیشتر کنید .